Bệnh thiếu máu thiếu sắt là bệnh lý rất phổ biến trên thế giới và ở Việt Nam. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), ước tính có 7% trẻ mới biết đi, 4-5% trẻ em, 9-16% phụ nữ có kinh nguyệt và 2% nam giới tuổi dậy thì và trưởng thành bị thiếu sắt, với tỷ lệ nhỏ hơn dẫn đến thiếu máu. Người lớn trên 65 tuổi có tỷ lệ thiếu sắt cao hơn, từ 12-17%. Tình trạng thiếu sắt phổ biến ở các nước đang phát triển, với tỷ lệ mắc từ 30-70%.
Thiếu máu thiếu sắt là gì?
Thiếu máu là tình trạng có quá ít tế bào hồng cầu lưu thông. Nguyên nhân thường gặp nhất là do thiếu sắt; lượng sắt trong cơ thể không đủ dẫn đến giảm sản xuất hồng cầu. Thiếu máu thiếu sắt xảy ra do cơ thể không đủ sắt đáp ứng nhu cầu tạo hồng cầu vì những nguyên nhân khác nhau. Các triệu chứng thường không đặc hiệu, bao gồm suy nhược, mệt mỏi, khó chịu, thay đổi tâm trạng, đau đầu, nhanh mệt khi tập thể dục, giảm cảm giác thèm ăn (đặc biệt là ở trẻ em), xanh xao (ở những người có sắc tố sẫm màu, xanh xao có thể thấy rõ ở các bề mặt màng cứng và lòng bàn tay), hơi thở và hội chứng chân không yên.
Nguyên nhân phổ biến nhất của thiếu sắt là do mất máu, thường là do rong kinh hoặc xuất huyết tiêu hóa. Tình trạng này cũng có thể do ăn uống không đủ sắt, tăng sử dụng sắt do tăng trưởng nhanh (như ở trẻ sơ sinh, thanh thiếu niên và phụ nữ mang thai), kém hấp thu (ví dụ, bệnh celiac hoặc đã phẫu thuật dạ dày trước đó), cắt tĩnh mạch, tán huyết, hoặc các trường hợp hiếm gặp khác như luyện tập thể thao cường độ cao.
CHẨN ĐOÁN thiếu máu do thiếu sắt
Chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt thường dựa vào xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu ngoại vi, nồng độ hematocrit và hemoglobin thấp dưới ngưỡng bình thường; xét nghiệm ferritin huyết thanh, phản ánh tổng lượng sắt dự trữ trong cơ thể, cân nhắc xét nghiệm transferrin (thường được đo gián tiếp bằng tổng khả năng gắn kết với sắt, tăng cao khi thiếu sắt) và sắt huyết thanh.
ĐIỀU TRỊ BỆNH THIẾU MÁU THIẾU SẮT NHƯ THẾ NÀO?
Nguyên tắc điều trị
- Chỉ truyền máu trong trường hợp thiếu máu nặng, mất bù.
- Bổ sung các dạng chế phẩm sắt bằng truyền tĩnh mạch hoặc dung dịch uống, viên nén, khuyến khích sử dụng thuốc bổ sung sắt dạng uống.
Chỉ định sử dụng sắt đường truyền tĩnh mạch trong các trường hợp:
- Thiếu máu thiếu sắt nặng, rất nặng;
- Cơ thể không hấp thu được sắt khi dùng dạng uống: Cắt đoạn ruột, dạ dày, bệnh bẩm sinh;
- Thiếu máu trong khi bệnh mạn tính hoặc viêm nhiễm đang tiến triển.
Giai đoạn sớm khi mới thiếu sắt chưa thiếu máu: Bổ sung sắt qua thức ăn và uống các chế phẩm chứa sắt.
Thời gian bổ sung sắt: Kéo dài, nên tiếp tục bổ sung sắt thêm ba tháng sau khi lượng huyết sắc tố trở đã về bình thường.
Phối hợp với điều trị nguyên nhân: Cần tìm được nguyên nhân gây thiếu sắt để điều trị đồng thời với điều trị thiếu máu thiếu sắt.
PHÒNG BỆNH THIẾU MÁU THIẾU SẮT
- Bổ sung sắt trong suốt thời kỳ mang thai. Theo khuyến cáo WHO năm 2011 ta có: Đối với phụ nữ có thai, liều bổ sung là 60mg sắt và 400 µg folic acid mỗi ngày trong suốt thời gian có thai. Sau khi sinh bổ sung tiếp 3 tháng với liều tương tự như khi có thai đối với phụ nữ cho con bú.
- Bổ sung sắt định kỳ cho phụ nữ không mang thai: bổ sung sắt/acid folic mỗi tuần 1 viên trong 3 tháng, 3 tháng nghỉ, sau đó tiếp tục bổ sung 3 tháng. Nếu khả thi, lặp lại chu kỳ này trong năm. Đối với phụ nữ có thai thiếu máu: bổ sung sắt/acid folic mỗi ngày một viên trong suốt thời gian mang thai
- Nên nuôi trẻ bằng sữa mẹ hoặc sữa bổ sung sắt dành cho trẻ trong năm đầu đời, vì sắt trong sữa mẹ được hấp thu hơn sữa bột.
- Thực hiện chế độ ăn cân đối giàu sắt, vitamin như: Thịt màu đỏ (thịt bò, thịt trâu…), hải sản, thịt gia cầm, trứng… Bột bánh mì, đậu, lạc, các loại rau xanh đậm như rau ngót, dền, muống,… Kết hợp các loại thực phẩm khác nhau làm cho bữa ăn cân đối hơn về giá trị và vi chất dinh dưỡng. Làm tăng hấp thu sắt bằng uống nước hoa quả như cam, chanh khi ăn thức ăn nhiều sắt.
- Không nên uống trà, cà phê ngay sau ăn.
- Các bệnh nhiễm ký sinh trùng, sốt rét, nhiễm trùng cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh lý thiếu máu do thiếu sắt. Trong đó có nhiễm ký sinh trùng đường ruột gây tác hại lớn nhất cho cơ thể. Do đó, cần tẩy giun định kỳ hàng năm bằng Mebendazol và Albendazol, đặc biệt cho phụ nữ và trẻ em trên 2 tuổi. Thường xuyên vệ sinh môi trường, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh…
- Người bệnh thiếu máu thiếu sắt nên thực hiện theo chế độ ăn được chuyên gia dinh dưỡng tư vấn.
Sidergin
Bổ sung Sắt công nghệ mới
Thực phẩm bổ sung có chứa sắt vi nang, lactoferrin, axit folic và vitamin B6 và B12
Xem thêm Mua sản phẩm